Magdalenki – urocze ciasteczka według przepisu z 1923 roku

W jednym z kolejnych artykułów chciałabym przybliżyć temat proszonych herbatek tzw. fajfów – słodkich przyjęć popołudniowych, szalenie popularnych w okresie dwudziestolecia międzywojennego, a powstałych na gruncie kobiecego pragmatyzmu i oszczędności. Idea tego rodzaju spotkań towarzyskich, podczas których stosunkowo niewielkim kosztem w porównaniu z „pełnoprawnym” przyjęciem, cieszyć się można było jakże miłą sztuką towarzyskiej konwersacji. W nieco zmodyfikowanej wersji taki format towarzyski zapewne równie dobrze sprawdziłaby się także w dzisiejszym świecie. Podobnie jak przed wojną, mało kto z nas ma i dziś przecież czas, energię i środki w domowym budżecie (oraz nie oszukujmy się – warunki lokalowe!) na regularne organizowanie większych przyjęć i podejmowanie gości ot tak, bez żadnej okazji. W odpowiedzi na podobne bolączki kobiet przed laty, na popularności zyskiwały mniej formalne, a przede wszystkim – tańsze w organizacji spotkania przy popołudniowej herbatce tzw. fajfy (nawiązujące bezpośrednio do angielskich herbatek five o’clock tea oraz francuskich – Le Goûter).

Naturalnie, nie mam tu na myśli sąsiadki, która wpadnie do nas na kawę po pracy, ani najbliższej przyjaciółki, bo tego typu nieformalne spotkania nie wymagają przecież specjalnych form towarzyskich. Niezależnie jednak od liczby gości i stopnia formalności spotkania, nie wypada gości posadzić przy pustym stole, bo ciężko wówczas liczyć na lotną konwersację, a tym bardziej – na powtórne odwiedziny. Co jednak, jeśli spodziewając się wizyty nie mamy czasu na bardziej czasochłonne wypieki domowego wyrobu?

Podczas proszonych „herbatek” historycznie gościom serwowano zazwyczaj trzy rodzaje ciastek, następnie zaś dalszy wachlarz przekąsek, w tym malutkich kanapek. W dzisiejszych realiach już jeden słodki, ale domowy wypiek podany wraz z herbatą w ładnym serwisie i tak zrobi miłe wrażenie. Idealnym wyjściem, poza wizytą w cukierni, w przypadku braku czasu będzie przygotowanie takich wypieków, które nie wymagają od nas wiele czasu ani pracy, a robią wrażenie. By takie cudo znaleźć jak zwykle sięgnęłam do moich zbiorów starych, przedwojennych książek kulinarnych. Znalazłam magdalenki.

Te malutkie, niezwykle urokliwe ciasteczka, choć nie wymagają wiele zachodu i być może nie są niczym nadzwyczajnym, w jakiś sposób w swojej prostocie idealnie pasują do filiżanki herbaty. Z tego też zapewne powodu te nienachalne ciasteczka są jednym z kulinarnych symboli eleganckiej Francji, choć w ich historii, jak się okazuje, nie brak również i polskich akcentów.

Historia magdalenek sięga bowiem XVIII wieku i choć nie ma zgody względem okoliczności ich powstania lub choćby rozpowszechnienia, jedna z wersji podaje, iż stało się to za sprawą Stanisława Leszczyńskiego, kiedy po przegranej walce o sukcesję polskiej korony przejął on obowiązki księcia Lotaryngii w północno wschodniej Francji. Rzekomo zaserwowano je wówczas podczas jednego z przyjęć. Przygotowała je niejaka Madeleine Paumier stosując się do receptury swojej babki i tak posmakowały zgromadzonym gościom, iż weszły na stałe do repertuaru lokalnych słodkości, z czasem rozpowszechniając się w całym kraju.

Te klasyczne ciastka Francuzom przywodzą podobno niezmiennie na myśl najpiękniejsze wspomnienia dzieciństwa. Tradycyjnie sprzedawano je w papierowych torebkach po 12 sztuk i do dziś stanowią stały element francuskiego krajobrazu. Charakterystycznym elementem, który czyni magdalenkę magdalenką jest powstający w czasie pieczenia garb. Uprzedzając pytania, magdalenki nie czyni natomiast magdalenką proszek do pieczenia podawany współcześnie w każdej niemal recepturze. Wyrosną i bez niego, choć może nie aż tak spektakularnie. Nie szkodzi.

Czy poniższy przepis jest tym najbardziej klasycznym i „właściwym” – nie wiem. Ponieważ swoim zwyczajem postanowiłam odtworzyć ich smak według receptury, po który sięgały przed wojną Polki – taki właśnie smak magdalenek pojawił się w moim domu i z pewnością zagości u nas na dłużej. Co ciekawe, autorka zalecała do ich przygotowania użycie jedynie żółtek jaj oraz dodatek konkretnego francuskiego likieru – Chartreuse. Myślę jednak, że ten ostatni bynajmniej nie jest warunkiem koniecznym do przygotowania tych ciastek.

W większości współczesnych przepisów na magdalenki autorzy zalecają użycie całych jajek, zapewne z dobrym rezultatem. Przedwojenne przepisy, które znalazłam mówiły jednak o samych żółtkach i mam wrażenie, że w pozytywny sposób wpływa to na smak i konsystencję magdalenek. Wyboru niech każdy dokona sobie sam w zależności od tego, czy do ich wypieku podejść chcemy z historyczną ciekawością czy bardziej współcześnie – kierując się oszczędnością.

Mąkę należy koniecznie przesiać!

… masło dodać lekko ciepłe…

… wymieszać krótko – jedynie do momentu połączenia składników i zostawić w spokoju na dobre pół godziny.

Ciasto po tym czasie nabierze nieco innej konsystencji i będzie można nakładać je do wysmarowanych masłem foremek.

Napiszcie koniecznie, jeśli zdecydujecie się wypróbować przepis.