Zupa szczawiowa według przepisu z 1889 r.

Dziś kolejna propozycja na letni obiad, jak znalazł na obecnie panujące w Polsce upały a jednocześnie mała podróż kulinarna za sprawą zupy, która w polskiej tradycji kulinarnej przetrwała właściwie od jej początków. Zupa lekka choć przez dodatek wkrojonych warzyw wystarczająco syta, tania a w dodatku o iście słowiańskim rodowodzie – mowa dziś będzie o zupie przygotowywanej na bazie szczawiu.

Mi zupa szczawiowa bardzo kojarzy się z latem choć przyznam, że sięgam po nią również od czasu do czasu przez cały rok posiłkując się wówczas szczawiem w formie zapasteryzowanej – tak spreparowane liście kupić możemy w niemal każdym sklepie lub przygotować samodzielnie z zebranych latem świeżych liści tej wyjątkowej rośliny.

Szczaw używany był już w starożytnym Egipcie i Rzymie, obecnie spożywany jest również w różnych formach w kuchni francuskiej, żydowskiej oraz wschodnioeuropejskich głównie jednak jako dodatek do sałatek. Jednym z ciekawszych pomysłów na jego wykorzystanie z jakim się zetknęłam są serbskie zelene sarmice, czyli zawinięte w liście szczawiu mięso mielone przypominające greckie dolmades.  Wzmianki jednak o spożywaniu szczawiu w formie zupy czy jak raczej powinnam powiedzieć – polewki na terenach dawnej Polski, a także jego przechowywaniu (w formie kiszonej) sięgają już pierwszych wieków naszej ery – jest to zatem doskonały przykład kuchni tradycyjnej, choć niestety mam wrażenie coraz rzadziej już pojawiający się w codziennym menu polskich rodzin. Domniemywać zatem możemy, że obok pokrzywy, barszczu czy lebiody, szczaw już od wieków był uzupełnieniem podstawowej diety plemion słowiańskich, prawdopodobnie dzięki swej dostępności – szczaw jest przecież chwastem i nawet ten uprawny – jest rośliną zupełnie niewymagającą.

Choć w tamtym czasie przygotowywana zapewne nieco odmiennie, sam pomysł na zupę szczawiową wyrył siż w polskiej sztuce kulinarnej bardzo mocno a przepisy na nią znależć możemy niemal w każdej książce kucharskiej lub poradniku pani domu. I nic w tym dziwnego, bo przygotowuje się ją bardzo szybko, jest tania a jednocześnie wyrazista w smaku. Przepisy XIX-wieczne, takie jak ten Marii Ćwierczakiewiczowej zalecają zaciągniecie zupy śmietaną roztartą z maką i podawanie bez żadnych dodatków. Już w książce Marii Ochorowicz-Monatowej z początku XX wieku jednak poleca się ją podawać z ugotowanym na twardo jajkiem. Ja dodatkowo lubię uzupełnić ją jeszcze pokrojonymi w kostkę ziemniakami, które dobrze uzupełniają smak szczawiu i czynią zupę o wiele bardziej pożywną. Jako, że szczawiówka to zupa typowo wiejska która raczej nie pojawiała się na dworskich stołach, mogę sobie jedynie wyobrazić, że również w dawnych czasach spożywana była prawdopodobnie wraz z warzywami właśnie* i mięsem, na których gotował się wywar – do pracy w polu trzeba przecież było nie lada energii! *Pisząc o warzywach nie mam na myśli oczywiscie samych ziemniaków – te bowiem w tamtym okresie w Polsce były zupełnie nieznane. Wywar gotowany był zatem zapewne na marchwii, pasternaku czy innych warzywach korzeniowych, których też użyję w dzisiejszym przepisie.

Zupa szczawiowa

2015-08-19 22:17:13

Write a review

Zapisz przepis

Drukuj

Czas przygotowania

15 min

Czas gotowania/pieczenia

20 min

Czas przygotowania

15 min

Czas gotowania/pieczenia

20 min

Składniki

1. ok 2 l ugotowanego na kościach wywaru lub rosół (dobrze sprawdzą się żeberka wieprzowe)
2. włoszczyzna
3. szczaw surowy lub konserwowy
4. 4 jajka ugotowane na twardo
5. 150 ml śmietany 12% do zup
6. 1-2 łyżki mąki
7. 2-3 ziemniaki (opcjonalnie)

Wykonanie

1. Warzywa i kości oczyścić i ugotować wywar. Można użyć również pozostałego z dnia poprzedniego rosołu.
2. Gotowy wywar odcedzamy i sprawdzamy czy warzywa są już ugotowane (przed dodaniem szczawiu)
3. Jeśli używamy szczawiu świeżego, dokładnie go umyć i pozbawić liście łodyg. Drobno posiekać i dusić na maśle aż zmięknie. Dodać do wywaru.
4. Zahartować śmietanę zupą i rozprowadzić mąką. Doprawić do smaku. Zamieszać i jeszcze chwilę gotować.
5. Podawać z pokrojonymi na ćwiartki jajkami na twardo, opcjonalnie też z koperkiem lub natką pietruszki.

http://www.kuchennykredens.pl/

Piszę o wyjątkowości szczawiu ze względu zarówno na jego charakterystyczny smak, tak przecież unikatowy wśród różnych kuchni świata jak również na walory zdrowotne. Roślina ta jest bowiem bogata w witaminy A i C, flawanoidy, witaminy z grupy B, a także magnez, wapń, krzem i żelazo, choc z jej ilością w diecie nie należy przesadzać. Szczaw pobudza apetyt, działa lekko moczopędnie i krwiotwórczo. Zawarte w nim składniki wspomagają gojenie się ran a także usprawniają pracę wątroby i woreczka żółciowego – dlatego też pewnie już w starożytnym Rzymie używany był w formie naparu jako środek na złagodzenie dolegliwości trawiennych. Duże stężenie witaminy C czyni go również wspaniałym remedium na szkorbut. Obok dobroczynnych składników, liście szczawiu zawierają, tak jak o zresztą szpinak, kwas szczawiowy który spożywany w dużych ilościach zaburzać może przyswajanie wapnia a także sprzyjać powstawaniu kamieni żółciowych. Z tego też powodu zaleca się ograniczanie (ale niekoniecznie wykluczenie) go w diecie osób cierpiących na kamicę nerkową, artretyzm i reumatyzm. Bezpieczna “dawka” dla zdrowego człowieka to spożywanie dań  zawierających kwas szczawiowy nie cześciej niz 2 x w tygodniu, nie sadzę zatem by ktos takie ilości przekraczał..

Dla wszystkich, którzy jednak podobnych przeciwwskazań nie mają serdecznie polecam ten szybki, zdrowy i jakże prosty sposób na wykorzystanie kolejnego z letnich darów natury. Nie wiem również na ile uzasadniona teza ta jest z medycznego punktu widzenia, jednak spotkałam się z opinią iż zabielenie zupy solidną ilością porządnej gęstej śmietany zapobiega potencjalnie negatywnym skutkom zawartych w niej szczawianów. Jak widać, kobiety już 2000 lat temu wiedziały jak zadbać o zdrowie swoich najbliższych – zachęcam zatem gorąco do wypróbowania tego starego przepisu.